Konserwacja zwolnicy w koparce – najważniejsze informacje

Chyba nikogo nie trzeba przekonywać, że naprawa zwolnicy w koparce jest kosztownym i czasochłonnym procesem. Nie chodzi tutaj wyłącznie o koszt samych części, ale także o straty wynikające z przestoju w pracy maszyny. Regularne przeglądy i konserwacja tego elementu układu jezdnego jest więc kwestią kluczową w optymalnej eksploatacji koparki.

Dlaczego regularna konserwacja zwolnic jest ważna?

Zwolnice do koparek gąsienicowych podlegają dużym obciążeniom, przez co bez właściwej konserwacji szybko się zużywają. Pozostawienie ich samymi sobie przez dłuższy czas to nie tylko ryzyko ich trwałego uszkodzenia, ale także zagrożenie dla całego układu hydraulicznego. Zanieczyszczenia będące wynikiem zużywania się elementów roboczych zwolnicy mogą trafić wraz z olejem do innych połączonych z nią części maszyny, powodując rozległe awarie.

W rezultacie zaoszczędzenie kilkudziesięciu minut, które zajęłaby szczegółowa konserwacja, pociąga za sobą nieporównywalnie większe straty niż krótka przerwa na sprawdzenie stanu urządzenia. Jeśli szukasz zamiennych zwolnic do koparek gąsienicowych popularnych marek (takich jak JCB, Bobcat, Airman czy Case).

Najważniejsze zadania konserwacyjne

Aby zapewnić prawidłowe działanie zwolnic i uniknąć poważnych awarii, należy regularnie wykonywać następujące czynności:

Sprawdzenie poziomu oleju w przekładni

Eksperci twierdzą, że poziom oleju przekładniowego powinien być kontrolowany po 100-150 godzinach pracy od założenia nowej zwolnicy, a później 500-800 godzin. Szczegółowe informacje zawarte są w tzw. DTR dla maszyny. Poziom oleju można sprawdzić w kilku prostych krokach:

1. Spoglądając na obudowę zwolnicy (po zdjęciu osłony na zewnętrznej stronie), możesz zauważyć dwie lub trzy zaślepki (zależnie od modelu). Przy dwóch będą one najczęściej ułożone względem siebie pod kątem 90°, natomiast przy trzech zwykle będą w jednej linii (dwa przy przeciwległych krawędziach i jeden na środku). Należy obrócić zwolnicę tak, aby:
• Przy dwóch – górny znalazł się na godzinie 12, a niższy na 3 (w orientacji pomoże logo producenta lub podpisy otworów);
• Przy trzech – należy ustawić je tak, aby na górze była zaślepka otworu do napełniania (na ogół podpisana jako „fill”).
2. Ostrożnie oczyść zwolnicę, zwłaszcza wokół zaślepek, z zanieczyszczeń (piasku, błota, ziemi, brudu itp.), aby nie dostały się one do oleju przekładniowego, gdy usuniesz zaślepki.
3. Powoli wyjmij zaślepki (obie przy zwolnicy z dwiema, środkową i górną przy urządzeniu z trzema). Mogą one wymagać poluzowania za pomocą młotka.
4. Przy odpowiednim poziomie oleju, powinien się on zrównać z otworem na godzinie 3/środkowym. Jeśli jest go mniej, trzeba dolać go tyle, aby wyrównał się do wspomnianego otworu.
5. Po uzupełnieniu oleju należy założyć nowe zaślepki.

Ogólną zasadą jest, że olej przekładniowy nie powinien przekraczać połowy pojemności zwolnicy.

Wymiana oleju przekładniowego

Olej w przekładni powinien podlegać całkowitej wymianie zgodnie z zaleceniami producenta zawartymi w DTR. Najlepiej zrobić to, gdy jest jeszcze ciepły, gdyż ułatwi to jego odsączenie. Proces wymiany wygląda następująco:

1. Ustaw zwolnicę tak, aby wspomniane zaślepki znalazły się na godzinie 3 i 6 (przy dwóch otworach) lub tak, żeby na dole znalazła się ta podpisana „drain” (przy trzech otworach). Dolny otwór posłuży do spustu, a górny/środkowy do przewietrzenia układu.
2. Oczyść powierzchnię zwolnicy i usuń najpierw dolną, a później powoli górną zaślepkę. Jeśli to konieczne, użyj młotka do ich poluzowania.
3. Podczas gdy olej będzie wypływał dolnym otworem, upewnij się, że nie ma w nim opiłków metalu. Jeśli się pojawiają, oznacza to, że doszło do uszkodzeń mechanizmu przekładniowego i zwolnicę trzeba poddać serwisowi lub wymienić na nową.
4. Gdy cały olej już odpłynie, można przystąpić do nalewania nowego – przy dwóch otworach, po prostu odwróć je tak, aby dolny znalazł się na górze, a przy trzech zaślep dolny i otwórz górny (podpisany „fill”).
5. Wlej nowy przez górny otwór. UWAGA! Upewnij się, że zalewasz zwolnicę tym samym typem oleju, który był używany poprzednio – w żadnym razie nie powinno się mieszać różnych olejów.
6. Po napełnieniu zwolnicy do odpowiedniego poziomu załóż nowe zaślepki.

Sprawdzenie filtra odpływowego

Niemal każda koparka wyposażona jest w filtr odpływowy zlokalizowany na przewodzie powrotnym do zbiornika hydraulicznego – jego zadaniem jest wyłapywanie nieczystości z płynu hydraulicznego, gdy opuszcza on napędzane nim elementy.

Jeśli ten filtr nie będzie regularnie sprawdzany i wymieniany, może się zapchać, co będzie skutkować akumulacją ciśnienia w elementach układu, które może w końcu je rozerwać.

Zlokalizowanie tego filtru może być nieco problematyczne – filtrów hydraulicznych w koparce może być nawet 5 i najlepiej ustalić w serwisie, który po modelu i numerze seryjnym koparki sprawdzi, jakie są i gdzie zlokalizowano konkretne filtry hydrauliczne. Częstotliwość ich wymiany jest różna i też należy to sprawdzać w DTR maszyny.

Zdejmij filtr i połącz przewody odprowadzające, aby uniknąć potencjalnego zabrudzenia i utraty płynu hydraulicznego. Rozkręć filtr i sprawdź stan elementu filtrującego – zwykle będzie on stożkowy i wykonany ze spiekanego brązu. Jeśli stracił swój pierwotny kolor, konieczna będzie jego wymiana.

Kontrola potencjalnych wycieków

Kontrolę wycieków powinno się wykonywać codziennie przed rozpoczęciem pracy. Z silnika jazdy/zwolnicy może wyciekać płyn hydrauliczny lub olej z przekładni.

Wyciek z przekładni można wykryć, szukając śladów oleju za zębatką lub jego kropel na gąsienicach koparki gąsienicowej. Takie wycieki są najczęściej związane z mechanicznym uszczelnieniem czołowym i należy się nimi zająć możliwie najszybciej.

Wycieki płynu hydraulicznego mogą być wynikiem nieszczelnego węża (co można relatywnie szybko naprawić) lub problemów z hydrauliczną częścią silnika jazdy – najprawdopodobniej zapchanego filtra.

Jak często należy wykonywać prace konserwacyjne zwolnic koparki?

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi – wszystko zależy od danego modelu koparki oraz intensywności jej eksploatacji.

Punktem wyjścia do ustalenia harmonogramu prac konserwacyjnych powinna być instrukcja DTR przygotowana przez producenta – tworzyli ją inżynierowie odpowiedzialni za projekt maszyny, którzy doskonale wiedzą, kiedy potrzebna jest konserwacja. Oczywiście częstotliwość prac konserwacyjnych będzie wzrastać wraz z intensywnością użytkowania zwolnicy. Należy też na bieżąco obserwować stan zwolnicy i w razie potrzeby np. uzupełnić poziom oleju.

Konserwacja zwolnic koparki – podsumowanie

Koparki należą do grupy jednych z najczęściej wykorzystywanych maszyn budowlanych, które często podlegają intensywnej eksploatacji w trudnym terenie. Zastosowanie zwolnicy na kołach napędowych ułatwia przemieszczanie się maszyny po bezdrożach, ale trzeba pamiętać o jej regularnej konserwacji – pozwoli to uniknąć poważnych (i kosztownych) awarii oraz maksymalnie wydłużyć żywotność zwolnicy. Warto pamiętać, że naprawa hydromotorów rzadko jest opłacalna i przy poważniejszych awariach lepiej od razu wymienić całe zwolnice.