ul. Wspólna Droga 6C, 05-850 Jawczyce
W trakcie przeglądu koparki mamy swobodny dostęp do poszczególnych elementów maszyny. Możemy wtedy na spokojnie obejrzeć i ocenić stan poszczególnych komponentów maszyny. Przypatrując się zębom kół zębatych, jesteśmy w stanie ocenić, w jakim aktualnie stanie jest napęd koparki. Czym są zwolnice? Jak zbudowany jest układ napędowy? Jak zidentyfikować zużyte koła zębate przekładni? Jak właściwie konserwować zwolnice? O tym dowiesz się, czytając poniższy tekst.
Zwolnice nazywane również reduktorami jazdy, składają się z hydromotoru i przekładni zębatych. Odpowiedzialne są za zwiększenie momentu obrotowego na kołach napędowych, przez co znacznie odciąża to pozostałe elementy układu napędowego oraz ułatwia przemieszczanie się różnego rodzaju pojazdów i maszyn budowlanych.
Zastosowanie zwolnic powoduje, że w trakcie pracy np. koparki gąsienicowej nie jest konieczne użycie pełnej mocy silnika, dzięki czemu komponenty takie jak skrzynie biegów są mniej intensywnie eksploatowane. Zwolnice do koparek gąsienicowych znacząco wpływają na wydajność pracy koparek gąsienicowych i ich trwałość.
Koła zębate współtworzą planetarny układ napędowy, którego podstawowym elementem jest zębatka. W koparkach gąsienicowych przystosowanych do wykonywania prac pod dużym obciążeniem oraz w różnego rodzaju pojazdach wykorzystywanych do poruszania się w grząskim terenie jest to najczęściej występujący typ napędu. Planetarny układ napędowy składa się z wałka atakującego (zębatka słoneczna), zębatek pośrednich oraz zestawu kół zębatych (satelit).
W miarę upływu czasu poszczególne elementy, które wchodzą w skład danego układu, potrafią się zużyć. Szczególnie jeśli chodzi o układy napędowe maszyn budowlanych, które muszą pracować w trudnym terenie. Żywotność kół zębatych nawet przy prawidłowej ich konserwacji jest ograniczona. Dokonując regularnych przeglądów, jesteśmy w stanie zawczasu dostrzec pewne symptomy świadczące o tym, że kondycja kół zębatych jest nie najlepsza.
Żeby koparka gąsienicowa mogła się sprawnie poruszać, jednakowo wał atakujący, zębatki oraz koła zębate składające się na planetarny układ napędowy muszą być utrzymane w dobrym stanie. O wysłużeniu się kół zębatych może świadczyć wygląd ich zębów. To na nich w dużej mierze spoczywa ciężar transferu dużych obciążeń. O wyeksploatowaniu kół zębatych mogą świadczyć:
Jeżeli intensywnie eksploatujemy naszą koparkę, np. pracujemy codziennie po kilkanaście godzin niezależnie od panujących warunków atmosferycznych, może dojść do przeciążenia maszyny. Skutkiem czego mogą być pęknięcia i różnego rodzaju deformacje kół zębatych. Może dojść nawet do wygięcia lub wyłamania poszczególnych zębów.
Kolejną oznaką świadczącą o zużyciu się kół zębatych jest pojawienie się na powierzchni zębów tzw. wżerów. Najczęściej powstają one tam, gdzie zęby mają bezpośredni kontakt ze sobą i są objawem zmęczenia materiału. Uszkodzenia części składowych zwolnicy mogą powstać wskutek normalnego użytkowania maszyny, ale również w wyniku braku odpowiedniej ilości oleju przekładniowego. Brak oleju może doprowadzić do wytarcia wałków atakujących, a nawet do rozerwania korpusu.
Sprawne przenoszenie obciążeń w planetarnych układach napędowych zależy m.in. od dobrej kondycji zębów zębatek. Jeżeli na skutek ciężkiej pracy zęby zębatek stają się bardziej ostre, należy je zastąpić nowymi zębatkami. W przeciwnym razie może nastąpić spadek mocy koparki gąsienicowej.
Dużą rolę, jeśli chodzi o prawidłową konserwację pojazdu, odgrywa kierowca maszyny. Czujny operator koparki jest w stanie szybko zareagować na pojawiający się dym czy nietypowe odgłosy wydobywające się ze środka zwolnicy. Ignorowanie pisków i zgrzytów dochodzących spod maski może doprowadzić do poważnej awarii urządzenia.
Stary i przepracowany olej przekładniowy może zanieczyścić zwolnice i doprowadzić do awarii układu napędowego koparki gąsienicowej. Dlatego należy systematycznie wymieniać zużyty olej przekładniowy oraz regularnie dokonywać przeglądów. W trakcie wymiany oleju należy zwrócić uwagę, na stan uszczelnień układu.
Jeśli w trakcie serwisu zauważymy, że któryś element przekładni jest zużyty, należy wymienić cały komplet zębatek. Gdy tego nie zrobimy, możemy uszkodzić pozostałe części, co w konsekwencji zaburzy prace całego układu napędowego. Starajmy się również wybierać części od sprawdzonych producentów wytworzone z dobrej jakości materiałów.
Pęknięcie uszczelnienia odpowiadającego za prawidłową pracę hydromotoru może skutkować zapieczeniem zębatek i poważną awarią układu napędowego. Jeśli dojdzie do takiej sytuacji, należy niezwłocznie wymienić uszkodzone uszczelki oraz zastosować nowy olej.
Zewnętrzne wycieki oleju pojawiają się, gdy dojdzie do zużycia lub pęknięcia uszczelek w obudowie silnika jazdy. Jeśli tylko dojdzie do takiej sytuacji, należy jak najszybciej wymienić uszczelki i wymienić olej – zaniedbanie tej czynności grozi zapieczeniem zębatek i poważnym uszkodzeniem napędu maszyn.
Zwolnice są podstawowym komponentem koparek gąsienicowych umożliwiającym im wydajną i bezpieczną pracę. Obserwując stan zębatek w przekładni, jesteśmy w stanie ocenić, jaka jest ogólna kondycja zwolnicy. Gdy na powierzchni kół zębatych widać rysy lub pęknięcia, oznacza to, że należy niezwłocznie wymienić poszczególne części składowe zwolnicy. Jeżeli zlekceważymy te oznaki późniejsza naprawa zwolnicy, może okazać się dużo bardziej kosztowna.
